Στο 27ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο της διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας (ΔΟΕ) και της Πανκύπριας Ομοσπονδίας Δασκάλων – Νηπιαγωγών (ΠΟΔΝ), το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αλεξανδρούπολη 2-5 Ιανουαρίου, με θέμα: «Εργασιακή ικανοποίηση, εργασιακή εξουθένωση και εργασιακό άγχος των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης», συμμετείχε η Μαρία Τασοπούλου, Αντιπρόεδρος του ΣΕΠΕ Παιονίας και μέλος του ΓΣ της ΑΔΕΔΥ, εκλεγμένη με την «Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών», η οποία έκανε την παρακάτω ομιλία: .
«Συναδέλφισσες, συνάδελφοι,
Η επέκταση των ελαστικών μορφών εργασίας στην Εκπαίδευση με ευθύνη όλων διαχρονικά των κυβερνήσεων και σύμφωνα με τις επιταγές της Ε.Ε., του ΟΟΣΑ (ακόμα και του ΣΕΒ), έχει άμεσο αντίκτυπο στην ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου, στις συνθήκες ζωής, την εργασιακή εξουθένωση και το εργασιακό άγχος του εκπαιδευτικού σήμερα. Οι «γκρίζες ζώνες» της εργασιακής ομηρίας και της περιπλάνησης στο χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης αυξάνονται αν αναλογιστεί κανείς και τον μικρό αριθμό μεταθέσεων, αποσπάσεων, το συνολικό χρόνο που χρειάζεται ένας εκπαιδευτικός σήμερα για να “καταλήξει” στον τόπο μόνιμης κατοικίας του.
Αιτίες που εντείνουν το άγχος και την εργασιακή εξουθένωση ενός εκπαιδευτικού που αλλάζει διαρκώς τόπο εργασίας συνιστούν:
· H οικονομική
εξαθλίωση. Η εκρηκτική κατάσταση της ακρίβειας, ειδικά στα είδη πρώτης
ανάγκης, τα τρόφιμα, την ενέργεια, τα καύσιμα, της αναζήτησης σπιτιού, του
ενοικίου, της διαβίωσης εκτινάσσουν το άγχος του εκπαιδευτικού, ειδικά του
συμβασιούχου με τον φαύλο κύκλο -από το επίδομα εργασίας στο υπό προϋποθέσεις
επίδομα ανεργίας.
· Η έλλειψη οικογενειακού προγραμματισμού. Οικογένειες
διαλύονται κάθε χρόνο, τα παιδιά αποχωρίζονται τους γονείς τους και συχνά
μεταφέρονται μέσα σε 2-3 μέρες ακόμη και στα μέσα της χρονιάς σε άλλη περιοχή
και σχολείο. Εξαιρετικά στρεσογόνα είναι όμως και η κατάσταση για όσους θέλουν
να δημιουργήσουν οικογένεια, αλλά δυσκολεύονται λόγω των συνεχών μετακινήσεών
τους.
Η αβεβαιότητα και έλλειψη δυνατότητας προγραμματισμού:
Τα ερωτήματα είναι συνεχή και πολλά: Θα έχω δουλειά φέτος; Θα πάρω απόσπαση;
Πού θα βρεθώ; Πότε θα με προσλάβουν; Θα βρω εύκολα σπίτι;
· Η δυσκολία προσαρμογής κάθε φορά σε άλλο σχολείο με
διαφορετικούς μαθητές. Ο
χρόνος που χρειάζεται ο εκπαιδευτικός να βρει να πατήματα του στην τάξη συνεχώς
μεγαλώνει, δυσκολεύεται να γνωρίσει τους μαθητές του, τους προβληματισμούς, τα
ενδιαφέροντα, τις κλίσεις και τα ταλέντα τους, να μπορέσει να ενισχύσει τα
κίνητρα μάθησης, να συμβάλλει στην επίλυση των μαθησιακών και προσωπικών προβλημάτων
τους. Επιπλέον ό,τι καταφέρνει να “χτίσει” μέσα στη μία χρονιά δεν μπορεί να το
συνεχίσει την επόμενη. Πρόκειται μάλιστα για μια δυσκολία που έχει συσσωρευτικό
χαρακτήρα. Η δυνατότητα προσαρμογής στη νέα κάθε φορά σχολική τάξη γίνεται
ολοένα και πιο δύσκολα με την πάροδο του χρόνου, με αποτέλεσμα το βασικό
στοιχείο της διαπροσωπικής σχέσης μαθητή-εκπαιδευτικού και την αμοιβαία
εμπιστοσύνη που πρέπει να προϋπάρξει ως βασικός θεμέλιος λίθος για τη
διαδικασία της διδασκαλίας, τις περισσότερες φορές να είναι αδύνατο να
επιτευχθούν. Ταυτόχρονα -και
αυτό είναι κρίσιμο- οι
δραματικές αλλαγές που έχει επιφέρει η καπιταλιστική ανάπτυξη στον τρόπο ζωής
της εργατικής οικογένειας και των παιδιών τους (ανεργία, φτώχεια, βία, ωράριο
και εργασιακές σχέσεις, ελεύθερος χρόνος, απομόνωση και ατομικός τρόπος ζωής
κλπ.) φέρνουν τον εκπαιδευτικό αντιμέτωπο καθημερινά με τα αυξανόμενα
προβλήματα που βιώνουν οι μαθητές του. Με αυτήν την έννοια, με τη συνεχή
μετακίνηση και εναλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, με τα κοινωνικά προβλήματα που
συνεχώς εντείνονται, αυξάνεται ακόμα περισσότερο η δυσκολία προσαρμογής,
αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων (πχ
το ζήτημα έλλειψης πειθαρχίας στην τάξη κτλ.) γεγονός που εκφράζει την
ακόμα μεγαλύτερη επιδείνωση και νέους δυσμενέστερους όρους της εργασίας του
εκπαιδευτικού.
· Επιπλέον
η εναλλαγή σχολικού περιβάλλοντος δεν γίνεται σε ένα ιδανικό έδαφος, αλλά σε
σχολεία, χτυπημένα από την υποχρηματοδότηση, σε σχολεία που
βρίσκονται σε αναζήτηση πόρων για να πληρώσουν λογαριασμούς, για πετρέλαιο, για
συντήρηση, για υλικοτεχνική υποδομή, ενώ εντείνονται οι λογικές για αναζήτηση
χορηγών, για εμπορική εκμετάλλευση, σε ένα εργασιακό περιβάλλον δηλαδή που έτσι
κι αλλιώς εντείνει το άγχος και την ανασφάλεια.
· Και,
βέβαια, έχει σημασία να τονιστεί, ότι και το ίδιο το περιεχόμενο της
εκπαίδευσης σε συνδυασμό με το ρόλο που επιφυλάσσουν για τον εκπαιδευτικό,
υποβαθμίζοντάς τον σε παιδοφύλακα και μετατρέποντάς τον σε κυνηγό δεξιοτήτων,
χορηγών και βαθμών, τον οδηγούν διαρκώς σε μία αποξένωση από το επιστημονικό
και παιδαγωγικό του έργο, με αποτέλεσμα να χάνεται ο δημιουργικός του ρόλος,
και έτσι να αυξάνεται η εργασιακή εξουθένωση και το άγχος.
Η
πιο πάνω κατάσταση που επιδρά καταλυτικά στην αύξηση της εργασιακής εξουθένωσης
και του άγχους του εκπαιδευτικού δεν είναι αποτέλεσμα μιας κακής διαχείρισης,
μιας ανίκανης κυβέρνησης, ή κακών επιλογών σε υπουργικές και κυβερνητικές
θέσεις. Γι’ αυτό άλλωστε και όσες κυβερνήσεις κι αν άλλαξαν τα τελευταία
χρόνια το πρόβλημα της μόνιμης και σταθερής εργασίας, όχι απλά δεν λύθηκε, αλλά
εκτινάχθηκε ακόμα περισσότερο. Γιατί η κάθε αλλαγή που γίνεται στο σχολείο, δεν
γίνεται με γνώμονα τα μορφωτικά και εργασιακά δικαιώματα, την καλυτέρευση της
ίδιας της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά τα συμφέροντα των
λίγων αυτού του κόσμου. Και αυτή είναι η ουσία των δεκάδων εκσυγχρονιστικών,
μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων που ούτε αποσπασματικές είναι, ούτε χωρίς σχέδιο,
όπως πολλοί υποκριτικά υποστηρίζουν. Και αυτό επιβεβαιώνεται από την “κόκκινη
κλωστή” που συνδέει τις αντιδραστικές αλλαγές, χρόνια τώρα στην Εκπαίδευση. Από
τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις και τις προσπάθειες “αυτονόμησης” των σχολικών
μονάδων μέχρι την ιδιωτικοποίηση των Πανεπιστημίων.
Προκειμένου το
πρόταγμα του Συνεδρίου κατά της εργασιακής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών να μη
μείνει απλά ένα σύνθημα, απαιτείται σήμερα τα σωματεία, οι Σύλλογοι της
Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι Ομοσπονδίες να παίξουν αποφασιστικό ρόλο, να
πρωτοστατήσουν στον αγώνα κατά της εμπορευματοποίησης της Εκπαίδευσης με
αδιαπραγμάτευτα σημεία αναφοράς τόσο τη μόνιμη και σταθερή εργασία, το
αναφαίρετο δικαίωμα να ζεις με αξιοπρέπεια μέσα από τη δουλειά σου όσο και την
ολόπλευρη μόρφωση όλων των παιδιών αυτού του τόπου στον 21ο αιώνα. Η αλματώδης
επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη έχουν δημιουργήσει όλες τις απαραίτητες
προϋποθέσεις να λειτουργούν τα σχολεία σήμερα χωρίς να τους λείπει τίποτα. Αυτό
είναι το πραγματικά σύγχρονο και προοδευτικό.
Θα πρέπει να δυναμώσει ο αγώνας των σωματείων για
αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Εκπαίδευση, για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών για μόρφωση, για μόνιμη και σταθερή δουλειά
που καλλιεργεί την ασφάλεια, καταπολεμά το εργασιακό άγχος και την εξουθένωση
των εκπαιδευτικών. Αυτό το σχολείο δεν μπορεί να χωρέσει στα ασφυκτικά πλαίσια
της ΕΕ, της ανταγωνιστικότητας, της αγοράς. Γι’ αυτό πρέπει να δυναμώσει η πάλη, ώστε να απαλλαγούμε οριστικά από τα
βαρίδια της σημερινής εκμεταλλευτικής κοινωνίας και οικονομίας, που μπαίνουν
εμπόδιο στην ολόπλευρη μόρφωση, πρόοδο και εξέλιξη του ανθρώπου. Γιατί για εμάς
και τους μαθητές μας, δε θέλουμε τα ψίχουλα που τάζουν οι σημερινοί “σωτήρες”
της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ και των συμπληρωμάτων τους. Τα θέλουμε ΟΛΑ, γιατί
τα δικαιούμαστε και μας αξίζουν!»
